Het helpen van familie, vrienden of kennissen - bijvoorbeeld bij een verbouwing - zonder dat de helper betaald krijgt voor zijn of haar hulp wordt ook wel een ‘vriendendienst’ genoemd.

Fijn natuurlijk, die ‘gratis hulp’, maar wat als zo’n helper in kwestie, laten we hem ‘Harry’ noemen, toch niet zo’n handige klusser blijkt te zijn als vooraf gedacht. Oftewel, het tegelvloertje dat Harry bij u heeft gelegd, ziet er niet uit (‘prutswerk’), hoe zit het dan juridisch? Kunt u de kosten die u moet maken om de boel door een professional te laten herstellen op Harry verhalen?

In principe niet, dat wil zeggen als er géén afspraken over zijn gemaakt met Harry dat hij voor zijn werkzaamheden betaald zou krijgen. Bij een vriendendienst is immers géén sprake van een wederkerige overeenkomst, met verplichtingen over en weer. Oftewel; Harry heeft zich niet jegens u verplicht om u te helpen, anderzijds krijgt hij er ook geen geld voor als hij dit wel doet.

Nu Harry zich bij een vriendendienst - juridisch gezien - tot niets heeft verplicht, kan ook geen nakoming worden gevorderd van de gemaakte afspraken. Er zijn immers - anders dan bij een aannemingsovereenkomst - geen juridisch afdwingbare afspraken. Ook van schadeplichtigheid wegens niet correcte nakoming (wanprestatie) is bij een vriendendienst geen sprake. Dus als het door Harry gelegde vloertje er niet uitziet? Tja, dan had u het zelf maar moeten doen of een (betaalde) professional (een aannemer) in moeten schakelen.

Soms is echter niet direct duidelijk of sprake is van een vriendendienst of toch van een overeenkomst tot aanneming van werk. Ook in de hierna te bespreken zaak kwam aan de orde wanneer sprake is van een overeenkomst tot aanneming van werk en wanneer van een vriendendienst. Wat speelde er in deze zaak?

Kantonrechter Tilburg d.d. 3 april 2024, 10702250 \ CV EXPL 23-3705

Feiten

In deze zaak zijn (of inmiddels: waren) partijen vrienden van elkaar. Eiseres (hierna: X) was net gescheiden en had voor zichzelf een nieuwe woning gevonden. X wilde haar nieuwe woning graag laten verbouwen en heeft voor die verbouwing meerdere offertes opgevraagd bij aannemers. Die offertes vond X echter te hoog. Vervolgens heeft X gedaagde, een (toen nog) vriend van haar (hierna: Y”) gevraagd of hij haar niet kon helpen met het plaatsen van twee lichtkoepels en wat inbouwspotjes. Y had een zoon met een eigen klusbedrijf en Y werkte af en toe mee in het bedrijf van zijn zoon. Naar eigen zeggen was Y wel een goede klusser. Na afloop bleek echter het dak van de aanbouw - waar de lichtkoepels en spotjes door Y in waren geplaatst, waarvoor Y de dakconstructie had aangepast - door te buigen. Ook bleek het regenwater niet goed meer te kunnen weglopen.

In procedure die dan volgt, stelt X dat Y tekortgeschoten was in ‘de nakoming van zijn verplichtingen uit de aannemingsovereenkomst’. X stelde dat Y lichtkoepels zou plaatsen en de elektra zou afwerken en dat hij dit niet correct had gedaan. X gaf Y meerdere kansen om de werkzaamheden alsnog correct uit te voeren, maar dit gebeurde niet. Daarom vorderde X schadevergoeding.

Volgens Y was er helemaal geen aannemingsovereenkomst tot stand gekomen tussen partijen. Y had X alleen maar willen helpen, een vriendendienst dus (en per definitie geen wanprestatie). Y stelde dat er geen afspraken waren gemaakt over uren of een vergoeding. Y zou alleen maar de materiaalkosten hebben voorgeschoten die X had terugbetaald. Y voerde verder nog het verweer dat de werkzaamheden buiten zijn normale bedrijfsactiviteiten vielen en ten slotte zou geen sprake zijn van ondeugdelijk werk.

Kantonrechter

De kantonrechter oordeelt dat in deze zaak géén sprake is van een aannemingsovereenkomst, maar van een vriendendienst. Y is daarom volgens de kantonrechter niet aansprakelijk voor de door X geleden schade. In deze zaak ging het vooral om de vraag of het de bedoeling was geweest van partijen dat Y een vergoeding in geld zou krijgen voor het uitvoeren van de werkzaamheden. De kantonrechter oordeelde dat X onvoldoende had onderbouwd dat vooraf was afgesproken dat Y betaald zou krijgen voor de werkzaamheden aan de lichtkoepels en elektra.

Daarbij oordeelde de kantonrechter in deze zaak dat X niet alleen maar aannemelijk diende te maken dat Y van haar een geldbedrag heeft ontvangen voor zijn gewerkte uren (dus geen vergoeding van materiaal kosten of andere onkosten vergoeding), maar óók diende X aannemelijk te maken dat een eventuele ‘vergoeding’ voor gewerkte uren betaald was op grond van een vooraf gemaakte afspraak tussen partijen daartoe, dus niet een (onverplicht) gebaar achteraf van X om Y te bedanken voor diens hulp. Volgens de kantonrechter was X er niet in geslaagd het voorgaande aannemelijk te maken (op papier lag er niets vast). De door X van Y gevorderde schadevergoeding werd dan ook afgewezen. 

Conclusie

Dus, mocht u een ‘handige kennis’ hebben in uw vriendenkring al dan niet met een eigen klusbedrijf en u wilt hem of haar tegen een ‘vriendenprijsje’ inschakelen voor de verbouwing van uw woning, maar wilt u hem/haar óók kunnen aanspreken, juridisch gezien, op het resultaat, spreek dan wel vooraf goed af, en leg dit ook schriftelijk vast, dat u de betreffende kennis een vergoeding in geld zult betalen én dat die vergoeding ziet op het verrichten van de afgesproken werkzaamheden (dus niet louter een onkostenvergoeding of materiaalkosten). Dit om te voorkomen dat in een eventuele procedure bij de rechter deze het achteraf door u betaalde geldbedrag beschouwt als een (onverplicht) gebaar om te bedanken voor de hulp, dus een vriendendienst, zonder juridisch afdwingbare verplichtingen.